تاثیر پنج اصلاح‌گر معدنی بر کاهش جذب برخی فلزات سنگین در شرایط آبیاری با پساب‌های شهری و صنعتی

آبیاری زمین­های زیر کشت سبزی­های خوراکی به‌وسیله پساب­های آلوده، موجب می­شود که فلزات سنگین در این گیاهان انباشته شوند. تثبیت فلزات سنگین در محل با استفاده از اصلاح­گرهای معدنی، روشی است که برای کاهش جذب فلزات به­وسیله گیاهان بسیار مورد توجه قرار گرفته است. براین اساس، در پژوهش حاضر، بررسی کارایی پنج نوع اصلاح­گر معدنی، برای تثبیت فلزات سنگین خاک­های کشاورزی اطراف شهرستان تبریز که با پساب‌های آلوده آبیاری می­شوند، مد نظر بوده است. بدین منظور، نیم گرم از  پنج اصلاح­گر کلسیت، ایلیت، هماتیت، زئولیت و بنتونیت و 10 نمونه خاک برداشت­شده از خاک­های واقع در شمال غرب شهرستان تبریز، محلول­های حاوی عناصر کادمیوم، سرب، نیکل، مس و روی اضافه شد. بعد از دو ساعت قرار دادن در دستگاه تکان­دهنده، غلظت این پنج عنصر در محلول­های صاف شده با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد.  با استفاده از آزمون دانکن، مقایسه میانگین­ها انجام و در نهایت، اصلاح­گرهای بهینه در این رابطه مشخص شد. نتایج نشان داد، تفاوت آشکاری بین مواد اصلاح­گر از لحاظ میزان جذب پنج عنصر وجود دارد، به­‌طوری­که بیشترین میزان جذب عناصر کادمیوم، نیکل و روی مربوط به کلسیت؛ بیشترین میزان جذب عناصر سرب و مس مربوط به هماتیت و برای هر پنج عنصر کمترین میزان جذب مربوط به ایلیت بوده است. همچنین، کلسیت، زئولیت، بنتونیت و هماتیت ظرفیت جذب بالاتر معنی­داری در سطح پنج درصد برای عناصر کادمیوم، نیکل و روی نسبت به تمام خاک­های مورد آزمایش داشتند. در مورد سرب، بالاترین میزان جذب با استفاده از اصلاح­گرهای کلسیت و هماتیت (بدون تفاوت معنی‌دار با هم) صورت گرفت. کلسیت، هماتیت و زئولیت بالاترین میزان جذب مس را داشتند، در حالی‌که بیشترین میزان جذب این عنصر در سطح پنج درصد، اختلاف معنی­دار با دو ماده اصلاحی دیگر، به‌وسیله هماتیت داشت. کلسیت و هماتیت اصلاح­گرهایی بودند که با اضافه شدن به 10 نمونه خاک مورد آزمایش­، توانستند باعث افزایش معنی­دار (در سطح پنج درصد) ظرفیت جذب پنج آلاینده کادمیوم، مس، روی، نیکل و سرب شوند و بدین‌وسیله کاهش جذب عناصر یاد شده در گیاهان زیر کشت مناطق کشاورزی اطراف شهرستان تبریز را موجب شوند.